De burgemeester van Sipacapa

30 september 2009 (MO) - Sipacapa is een afgelegen bergdorp in een uithoek van Guatemala. Alle omliggende Mayadorpen spreken Mam, maar in Sipacapa spreekt men Sipacapense. ‘Sipacapa heeft zich altijd verzet tegen de buitenwereld’, weet burgemeester Delfino Tema.

‘Toen de Spaanse kolonisatoren hier binnenvielen, hielden de dorpsbewoners stand door wespen en bijen op hen af te sturen.’

Aan het begin van de 21ste eeuw probeerde een Canadese mijnbouwmultinational het op een andere manier. Onder Sipacapa en buurdorp San Miguel Ixtahuacán zou een grote goudader liggen. Het bedrijf kwam met mooie beloften en veel geld aanzetten, maar verzweeg de chemicaliën en de hoeveelheid water die het nodig had om het goud uit de rotsen te halen.

‘Ik ben samen mijn broers in het verzet gegaan. In 2005 organiseerden we hier, naar inheemse gewoonte en gesteund door internationale verdragen, een consulta comunitaria, een volksraadpleging. Het resultaat was een verpletterend ‘no a la minería’. Vier jaar later hebben 36 gemeenten in het westen van Guatemala, samen een half miljoen mensen, zich uitgesproken tegen mijnbouw op hun grondgebied.’

‘Volgens de overheid zijn onze consultas wel wettig, maar niet bindend. Om de mijn buiten de deur te houden, heb ik met een eigen partij deelgenomen aan de gemeenteraadsverkiezingen: van gehucht tot gehucht met een generator, een kleine tv en een film over de impact van goudmijnen. Ik had het nooit verwacht, maar nu ben ik burgemeester, en de Marlin-mijn is in het dorp hiernaast.’

De meeste mijnwerkers komen echter uit Sipacapa. Burgemeester Tema zucht. ‘Het is niet gemakkelijk. We zijn nu twee jaar bezig en merken dat we het verzet, onze basis hebben verwaarloosd. De mensen geloven zelfs dat we van kamp hebben gewisseld.’

‘Goldcorp Inc. heeft zes mensen in dienst die dag in dag uit huisbezoeken afleggen. Daar zitten zelfs ex-verzetsleiders bij. Ze worden ingezet om verdeeldheid te zaaien onder mijn burgers en hen ervan te overtuigen hun gronden aan het bedrijf te verkopen.’

Die middelen heeft de burgemeester niet. Bovendien slorpt het administratieve werk bijna al zijn tijd op en komt men elke dag aankloppen voor kleine en grote problemen die niets met mijnbouw te maken hebben.

Maar Delfino Tema laat het hoofd niet hangen. Hij nam een aantal ngo's in de arm om de Sipacapenses een alternatief voor de mijn te kunnen bieden. Een driehonderdtal gezinnen stapten in een project van duurzame koffiebouw. ‘De eerste struiken zijn geplant en de mensen zijn enthousiast. Een naam voor de koffie hebben we nog niet – maar Café de la Resistencia klinkt niet slecht, hè?’

Dit artikel verscheen in het oktobernummer van MO* Magazine.

Hoe hij zich aan haar overgaf

Foto Paul L. Nettles

De bus is altijd een beetje rijden. Deze zondag, na een weekend aan oceaan, was er plots paniek. De vrouw rechts van me kreeg het lauwe vlokkenbier van een zatlap over zich heen. De man gaf zich aan haar over, laat ons zeggen. Ik kon nog net mijn rugzak optillen voor het geurige sap erin trok. De maag van mijn vriendin -links van me- keerde terug naar de scampi's van die middag. Lazarus werd uit de bus gesmeten. We reisden verder en er werd nog wat nagepraat. Wat later stapte de vrouw af zonder veel poeha. Even wisten de andere passagiers niet waar kijken. Ter hoogte van haar schouderbladen plakte haar blouse in het zuur. Aan haar bips kleefden nog wat brokjes. De bus schokschouderde de berg op.

Net een Ardeense chalet

Foto J. Star

Buiten was er slagregen en in de huiskamer rook het al een poosje naar dennenhout. Niemand wist waarom. Vader kreeg er honger van maar zei niets. Gezellig, net een Ardeense chalet, zei de dochter toen en ze zocht haar pantoffels omdat ze dat erbij passen vond. Uit de keuken kwam plots een gil toen moeder de kaasplank op het vergeten gasvuur zag branden, en vader mompelde later die avond iets over rookworstschade.

De collega van de dingetjes

Om mijn collega kan je niet heen. Mensen knuffelen hem omdat ze dat gezellig vinden. Dan noemen ze hem 'mijn dikkertje'. Vindt hij dat erg? Zijn lichaam heeft moeite met koolhydraten, volgens zijn diëtist. “Ik mag een heel kalf verorberen,” zegt hij stoer, “maar de tortillas laat ik best staan.”

De laatste weken knuffelt hij volop terug want hij is gedumpt door zijn lief. Ze zouden gaan bouwen maar ze heeft tijd nodig. Als hij het middagmaal oversloeg tekende hij grondplannen uit met een handig computerprogramma. Dan zag je hem schuiven met bedden, vensters en kasten. Mijn collega weet veel van computers maar weinig van vrouwen. Die komt niet meer terug, zeggen onze vrouwelijke collega's.

Laatst sliepen we samen op een hotelkamer. Mijn collega heeft een olifantenhuid en een pyjamabroek die ik hem zag uitdoen onder de lakens. Ik stelde voor om zijn schoenen op de vensterbank te zetten. Dat was oké. Bijna alles is oké voor mijn collega. Hij snurkte snel in en droomde van een kast van een huis of een kalf van een vrouw. Gezellig.

Zaagsel uit Guatemala

Ik zou u zo graag. Ik zou u zo graag meer verhalen voorschotelen. Het knaagt als ik een paar dagen geen zaagsel uit Guatemala heb, wist je dat? Maar ik maak hier precies niets meer mee. Mijn omgeving lijkt te hebben afgesproken om een tijdje niets schrijvenswaardig te doen. Vergat gelukkig mijn collega op de hoogte te brengen. Ik volg hem op de voet.

Doet u aan dingetjes?

Foto Alícia

Nu we het toch over dingetjes hebben. Hoe zit dat met u en uw dingetjes? Doet u niet aan zulke dingen? Vindt u het ondingen? Of praat u er misschien liever niet over? Want zelfs de beste vrienden gebaren naar hun krommen aas als het laatste grote taboe van het Avondland op de gesprekstafel komt. Zeker als er iemand met andersoortige geslachtsdelen bij is, weten ze niet waar kruipen.

Af en toe zijn er durvers, die de dingetjes bij naam noemen. “'t Is de naakte waarheid”, roepen ze. “Alle mannen doén het, maar niemand geeft het toe.” Dan durft niemand niemand aankijken. Hoogstens onder tafel. Een blote zich zien geven is natuurlijk veiliger dan uzelf blootgeven.

En als ik u nu eens uitnodig dat hieronder anoniem, voor An en alleman, te doen?

Hoe een poes temmen in een week

Foto Esparta

Ik heb een straatkat getemd in een week. Een wilde. Eerst vluchtte ze voor me als ware ik een hond. Daarna kreeg ze drie dagen lang een schoteltje melk, voor op momenten dat ik werken was. Op een ochtend liet ze me toe tijdens het melk slurpen. Op vrijdagavond kreeg ze een hele avond lang kaas geserveerd, en zat ze in de openstaande deur wat van het gezelschap te genieten. Dat gezelschap beweerde dat ze alleen op eten uit was, maar ik wist beter: deze poes zocht gewoon een tof baasje. En nu ligt ze hier naast me op een zondagskussen en komt voorzichtig om kopjes vragen (die nacht zou ze inbreken en wat met haar pootjes op mijn rug komen duwen). Vroeger twijfelde ik er wel eens over maar nu weet ik het zeker: ik kan een tijger aan.

Betrapt met dingetjes

Hij antwoordt snel met 'dingetjes' als we plots het kantoor binnenkomen en vragen wat hij zit te bekijken, maar heeft moeite om iets weg te klikken dat eerder dingen lijken.

De top 10 van vleeseterscommentaren

Foto Vanni Bassetti

10 jaar geleden stopte ik met het eten van vlees. Ik deed niets raars. Ik spoot geen ganzenlevers op, verhakselde geen kuikenhaantjes. Ik nam zelfs niet deel aan de jaarlijkse Bitterballenboef (een erg rare wedstrijd voor wie de meeste slagersafvalballen binnenhouden kan). Neen, ik liet het vlees gewoon voor wat het was: beest. Maar dat was raar genoeg. Want er is geen maaltijd voorbijgegaan zonder dat mijn bord volgespouwd werd met cliché-braakballen en grappen die te lang op het schap hebben gelegen. De top 10 van vleeseterscommentaren:

“Ik ben een echte carnivoor, ik. Drink je wél melk? Ik zou echt niet zonder kunnen/ voel me zwak zonder mijn dagelijkse portie vlees. Maar je eet wel eieren?! Doe je het voor de dieren of voor je gezondheid? Maar soms eet je wél vlees, consequent kan je dat niet noemen. Maar je eet wel vis?! Dan moet je wel andere... euh dingen eten, he. En je schoenen, die zijn toch ook van leer? Sla is voor konijnen (bulderlach).”

Ik eet geen vlees. Zij wel. Denk je dat ik ooit begonnen ben over hun vleesconsumptie tijdens het eten? Nougaballen. Het mag smakelijk blijven.

Een Franse met bruine tanden (rotte visies op ontwikkelingssamenwerking)

Ik ben een Franse met bruine tanden. Ik rook zelfrol en heb mijn dreads – ik heb al heel lang dreads- in twee dotjes gedaan om er als een twintiger uit te zien. Ik woon nu zes jaar in Guatemala. Ik heb zelf een project opgezet in een gemeenschap omdat ik geen werk bij ngo's vond. Dat is mislukt. Heb 8000 € van mijn spaargeld geïnvesteerd in schoolmateriaal, werkgerief, sanitaire voorzieningen, de hele bazaar. Wat heb ik ervoor teruggekregen? Ondank en achterbaksheid. Ze zijn gaan lopen met mijn geld en nu geef ik Franse les. Het volgende zeg ik tegen een Guatemalteekse die naar me zit te luisteren: jullie zouden in opstand moeten komen (zoals wij, in '68). Want jullie onderwijs is een grap. En daar gaat het fout. Bijvoorbeeld: op een keer ging ik met mijn leerlingen rond in de stad om aan mensen te vragen of ze de betekenis van de drie recycleerpijlen kenden. Niemand! Guatemalteken hebben totaal geen milieubewustzijn. Vind je het gek dat ze alle afval gewoon uit de bus kieperen? Ze weten niet eens waar de pijlen voor staan. Ik rol nog een sigaret. Tegen de Belg die me doodbliksemt als hij zijn vraag stelt: O jawel, ik zie Guatemala dolgraag en ik ben niet verzuurd. Ik heb zelfs een Indiaanse vriendin. En 3 setjes van inheemse klederdracht. Drie, ja. Zeg ik iets verkeerd of zit er misschien iets tussen mijn tanden ?

Hamster Rave en het langste been ter wereld

Gisterenavond ging Hamster Rave dineren met de vrouw op de foto. Hilde mat twee meter en tien centimeter, liep met een kruk en rook naar ajuinen. Het is een beetje een onwennige avond, dacht Hamster, maar zo gaat het vaak, in het begin. Hij had zich opgekleed. Hilde bleek over een been te beschikken dat 30 cm langer was dan het andere. De vrouw met het langste linkerbeen ter wereld, verzekerde ze. En dat de wetenschap voor een raadsel stond. Ik mag dan wel een hamster zijn, dacht Hamster Rave, maar ik zit er toch maar mooi mee aan tafel. Hilde vertelde dat ze agressieve Duitse pillen slikte om haar rechterhelft bij te laten benen. Die maakten haar winderig, pardon. Hamster apprecieerde de openheid. Haar boterham verdiende ze met advertenties allerlei. Dat lukte aardig, maar voorlopig wilden de reclamebureaus maar van één houding weten: de luchtfietshouding. Ze schoof een krantenknipsel over de tafel, Hr. Rave begreep het meteen. Toen Hilde daar een beetje over begon te neuten, stelde hij een combo voor: 'Een te lang linkerbeen en een pluizig knaagdier, die combinatie verkoopt als zot, geloof me.' Daar geloofde ze jammer genoeg niets van. En met een beenhard 'Hier trap ik niet in, cavia' eindigde de avond.

Brief aan de droevige vrouw van 30

Foto fikirbaz

Beste droevige vrouw van 30,

Even twijfelde ik om je met meisje aan te spreken. Maar dat past niet nu je jezelf met een drie moet voorstellen. Dertig, de levensfase waarin 't begint te vreten. De tijd: aan je gedachten. Je leven: aan je lijf. De biologische klok: aan 't geluk.
T'k. T'k. T'k.
't Is je blik, denk 'k. Met de drie is hij veranderd. Niet de groefjes rond de ogen, som van 't lachen en 't huilen op je twintig. Niet de huid, ooit perzik nu aardbei. Niet alléén dat. 't Is de angst erin. Ik schrik ervan en daarom schrijf ik je.
Je bent begonnen met de pil en je bent ermee gestopt. Je verzekert me dat ál je vriendinnen kinderen hebben. Of een man. Of toch minstens een huis. Het lijkt me sterk maar je weet het zeker. Er zijn familiefeesten waar ze ernaar vragen. Er is je moeder, een vrouw van vijftig die al aan kleinkinderen denkt en altijd de eerste die nog een schepje in de emmer der wanhoop doet. Omgevingsdruk, het woord is door een leeftijdsgenote uitgevonden, wist je dat?
De tijd is een enge man die je tegemoet wandelt. Omkijken kan nog -koop een kleedje, ga uit met je zusje- maar terugkeren is onmogelijk. Hij loopt. En je buik zou zo graag... Je kan geen vijf jaar meer...
Het spijt me zo, droevige vrouw van 30. Alle keren dat ik geen raad met je wist. Onze gesprekken van vroeger kon ik volgen en leiden. Verdriet om een prins losten we op door tijd te omarmen. Maar met deze vragen kan ik niet om de droefheid heen. Mijn antwoorden zijn op, sorry.
Hopelijk komt het goed. Ik denk het wel. Laat me weten hoe 't met je gaat, bijtijds.

Liefs,

Sam

Dinsdag lievelingsdierendag: olifant eet kind

Dinsdag lievelingsdierendag brengt een selectie van filmpjes, foto's en verhalen waarin dieren iets buitengewoon dierlijks doen. Waar de natuur het even van de mens wint. Omdat die wel eens vergeet dat er met schattige, lieve of getemde dieren niet altijd te praten valt. 't Blijven beesten natuurlijk.

Deze week een olifant op hol in Honolulu (dank aan zus F). Leuk he, het circus?

Gezinshereniging boven een kom cornflakes

Vanmorgen op een doos ontbijtgranen gelezen: 'Tegenwoordig is er nauwelijks tijd om rustig samen te ontbijten. Hebt u het ook zo druk ’s ochtends? Zou u niet liever wat meer tijd met het gezin doorbrengen? Dat kan perfect met Kellogg’s Cornflakes.'

Mijn melk gulpte bijna de kom weer in. Mr. Kellogg's verkoopt een handvol geplette en geroosterde maïskorrels onder het mom van gezinshereniging? Quality time boven een bord cornflakes, nee maar. Die groene haan heeft ons jarenlang reclame voor het snelle ontbijt binnengelepeld. Sommigen onder ons sloegen zelfs over op ontbijtrepen. Ontbijtrepen, stel je voor. En nu dit.

Neen, ik ben lang genoeg in de publiciteitsmelk geweekt. Tijd voor harde acties: de granen terug in de doos gescheten en ze zonder zegel naar de klantendienst in Amerika gestuurd. Koekje van eigen deeg.

De week in twitters: Delia's gone

Foto homer4k

Ik vinger tot het me in de gitaar zit, rook een sigaar en dek mezelf onder met 'Goodnight Johnny'.

We geven een lift aan een verwaaide vrouw met vier kinderen -'Mijn man is slecht, heel slecht'- en een gezwollen kaak.

Het doet een mens erg goed af en toe nog eens te denken aan toen het erg slecht ging.

Een Baskische stoot in de ecologische economie keilt me omver door me guapo te noemen. Ik kwijl iets over het broeikaseffect.

Na 420 dubbelzinnige naar seks ruikende grappen van een collega met rimpels en goesting is de werkrelatie niet half zo leuk meer.

De nieuwe smurfenstrip heet Les Schtroumpfeurs de Flûte en al wil ik het niet: ik denk iets pervers over vader Abraham.

First time I shot here, shot her in the side. Hard to watch her suffer, but with a second shot she died. Delia's gone, one more round, Delia's gone.

Pissen in een bak ijs

Er bestaan geen mannen die het niet graag zouden doen. En er zijn geen vrouwen zonder nijd. Dat is niet eens mensenkennis, dat is wetenschap. Met een hete straal in een vol urinoir ijsblokjes pissen. Het geel op 't glazig wit horen klateren. 't Doen kraken als sneeuw voor de zon en 't rotsvaste geloof dat je er twee helemaal hebt weggezeken. Minstens twee. Smelten van genot.

Dinsdag Lievelingsdierendag: beer eet vrouw

Vanaf vandaag is dinsdag lievelingsdierendag. Deze wekelijkse rubriek brengt een selectie van filmpjes, foto's en verhalen waarin dieren iets buitengewoon dierlijks doen. Waar de natuur het even van de mens wint. Omdat die wel eens vergeet dat er met schattige, lieve of getemde dieren niet altijd te praten valt. 't Blijven beesten natuurlijk.

Deze week een Russische beer die een landgenote aanvalt. Let op de snelheid van het lievelingsdier.

Poten thuis

Sinds gisteren woon ik in een nieuw huis, midden in het groen.* Altijd raar de eerste nacht. Zeker als je voor 't slapengaan merkt dat er al iemand woont. Als ik niet snel een foto had getrokken zou je me niet eens geloofd hebben: dertigpoten bestaan.

*Geen inbrekers meer, vaarwel machohaan, groeten ook aan de blote oma en adios aan de buren die me van kindermoord verdenken.